4 november 2020
Technisch lezen met Tinneke Van Bergen
Wat is technisch lezen?
“Technisch lezen is het omzetten van geschreven woorden en zinnen naar gesproken taal, met de bedoeling ook de betekenis van wat er staat te kunnen achterhalen. Het focust op de technieken die kinderen gebruiken om woorden te decoderen. In het eerste leerjaar gaat het voornamelijk om de elementaire leeshandeling, waarbij leerlingen ontdekken welke klank bij welke letter hoort, om op die manier de geschreven en gesproken taal aan elkaar te linken.
Deze methode van letter per letter lezen gaat niet alleen erg traag, maar werkt ook enkel voor klankzuivere woorden. Bij open lettergrepen of woorden met een bepaald spellingpatroon zoals ‘ng’ en ‘sch’ op het einde van een woord (magisch) loopt het al mis. Ook bij het lezen van langere woorden is de techniek niet efficiënt genoeg. Daarom zijn er na deze introductiefase andere leestechnieken nodig, zoals het herkennen van letterclusters en spellingpatronen en het lezen met behulp van morfologische analyse (= kijken naar de opbouw van langere woorden en daarin stukken herkennen).”
Het belang van instructiemomenten
“Vanaf het tweede leerjaar wordt technisch lezen vaak stiefmoederlijk behandeld. Sommige leerkrachten hebben last van handelingsverlegenheid en raken niet verder dan het lezen van wisselrijtjes aangevuld met niveau- of tutorlezen. Die laatste werkvormen kunnen prima oefenkansen bieden, maar zijn geen antwoord op de nood aan een degelijke instructie.
Het gebrek aan instructiemomenten komt de leesvaardigheid en het leesbegrip van de leerlingen niet ten goede. Vooral voor zwakkere lezers is een instructiefase waarin leestechnieken expliciet worden aangeleerd (bv. in een langer woord een korter woord herkennen) enorm belangrijk. Het lezen van moeilijke woorden is natuurlijk geen doel op zich. Binnen de les technisch lezen moet de instructie daarover een opstap zijn naar het lezen van een tekst die de leerlingen leesplezier verschaft."
Bij technisch lezen hoort ook het leren lezen in leesbogen. Leerlingen leren dan anticiperen welke groepjes woorden samen horen en waar ze dus pauzes moeten leggen in de tekst. Leesbegrip speelt daarbij een rol. Instructie over leesbogen wordt het best gegeven op basis van zinnen uit de tekst en nadat de kinderen de tekst al eens gelezen hebben. Ze moeten namelijk de zin goed kunnen interpreteren en de context ervan kennen.
Het uiteindelijk doel van technisch lezen is het automatiseren van de decodeervaardigheid. We spreken van vlot lezen als een lezer de woorden van een tekst snel genoeg en accuraat kan decoderen en van vloeiend lezen als die lezer ook de samenhang en betekenis van die woorden weet te interpreteren, wat tot uiting komt via intonatie en pauzes."
Praktische tips
“Om de leerlingen gemotiveerd en uitgedaagd te houden, schotel je hen het best bestaande, goed geschreven teksten voor die hen oprecht interesseren. Dat kunnen kwaliteitsvolle verhalen voor kinderen zijn, maar denk bijvoorbeeld ook aan een handleiding of geheimzinnige brief. Technisch lezen en leesmotivatie moeten hand in hand gaan. Differentiëren kan met moeilijkere of langere teksten en meer of minder instructie naargelang de noden van de leerling. Voorafgaand aan het lezen van de tekst(en) vindt dan de instructie over leestechnieken plaats. Daarin houd je rekening met de moeilijke woorden uit de tekst, maar ook met andere woorden met een gelijkaardige moeilijkheid, bv. Woorden met een achtervoegsel. Pak de instructie op een motiverende manier aan, bv. aan de hand van spelletjes als vier op een rij, memory of bingo. Daarna kunnen de leerlingen met de tekst zelf aan de slag. Omdat klassikaal lezen erg tijdrovend is, kunnen de leerlingen ook individueel fluisterlezen of luidop lezen in groepjes. Theaterlezen, een verhaal inspreken, nieuwslezer spelen of de voice-over doen van een natuurdocumentaire: zo maak je luidop lezen echt betekenisvol.”
Ook in De Taalkanjers van Plantyn is er een uitgebreid en gedifferentieerd aanbod voor technisch lezen. De teksten zijn geschreven door bekende auteurs en er komen veel verschillende teksttypes aan bod die gelinkt werden aan de thema’s. Ontdek De Taalkanjers.
