"Professionalisering is meer dan een paar studiedagen per jaar"

In veel scholen is leren de kerntaak – voor leerlingen. Maar geldt dat ook voor het schoolteam zelf? “In de praktijk zien we dat scholen niet altijd functioneren als lerende organisaties,” zegt Jan Royackers, directeur van Schoolmakers. “Ze trappen geregeld in dezelfde valkuilen en blijven dingen op dezelfde manier doen, in de hoop dat de uitkomst verandert. Zo werkt het natuurlijk niet.”

Hoewel de professionalisering van leerkrachten een van de krachtigste hefbomen is om scholen te laten groeien, wordt het volgens Royackers vaak gereduceerd tot enkele losse studiedagen per schooljaar. “Maar je wordt geen expert door gewoon een presentatie bij te wonen,” benadrukt hij. “Professionaliseren is een proces. Het draait om nieuwe inzichten opdoen, die uitproberen in de klas, ervaringen delen met collega’s en elkaar coachen.”

Amper zicht op het leren van leerkrachten

Vanuit die vaststelling werkt Schoolmakers, samen met Plantyn, actief mee aan de ontwikkeling van Edupano, een digitaal platform dat scholen ondersteunt in hun professionaliseringsbeleid. Het platform geeft veel meer dan alleen een overzicht van nascholingen. Het biedt de mogelijkheid om overzicht te krijgen over wie binnen het team welke vormingen heeft gevolgd, welke expertise aanwezig is en wie bereid is die kennis te delen. “Vandaag wordt het leren van leerkrachten amper gemonitord,” aldus Jan Royackers. “Nochtans is dat essentieel in deze tijden van verandering: nieuwe leerplannen, nieuwe didactieken, de nasleep van corona… Met Edupano kunnen directies gericht kijken waar hun team al sterk staat en waar nog groei mogelijk is.”

Leerkrachten kunnen op het platform ook opleidingen evalueren en aangeven waarover ze collega’s willen bijstaan. “Zo versterken we het interne leren en bouwen we aan een gedeelde leercultuur.”

Een beleid voor professionalisering

Schoolmakers gaat verder dan het aanbieden van nascholingen. “We helpen scholen eerst een visie en beleid op professionalisering te ontwikkelen,” legt Jan uit. “Dat is de basis. Hoe zorg je ervoor dat nascholing impact heeft op de klaspraktijk? Dat collega’s hun ervaringen met elkaar delen? Professionaliseren is meer dan op een stoel zitten en luisteren.”

Ook de actuele noden zijn daarbij belangrijk. “De voorbije jaren waren bijzonder zwaar voor leerkrachten. Corona, onderwijsvernieuwingen, lerarentekort… Zelfzorg is een thema dat overal speelt. Hoe hou je het vol, hoe blijf je goed voor jezelf zorgen? En hoe creëert een schoolteam ruimte om dat ook voor elkaar te doen? Want niet alleen leerkrachten vallen uit, ook schooldirecteuren zijn een kwetsbare groep. Onderzoek van Acerta toont aan dat werkplekken waar mensen het gevoel hebben dat ze kunnen groeien en bijleren, plekken zijn waar mensen langer blijven werken.”

Ook schoolbesturen moeten mee

Een goed professionaliseringsbeleid stopt niet bij het lerarenteam. Ook schoolbesturen verdienen begeleiding, vindt hij. “Ze bestaan vaak uit vrijwilligers die dit ‘erbij’ doen. Ik ben ook zo’n vrijwilliger. Maar dan zit je na je eigen werkdag naar een miljoenenbegroting te kijken of moet je een directeur aanwerven. Dan vraag ik me af: hebben schoolbesturen hier de juiste competenties voor? Gelukkig is daar stilaan meer bewustwording rond. Ook schoolbesturen beseffen meer en meer dat zij moeten professionaliseren.”

“Onze trajecten met schoolleiders, waarbij we gedurende twee jaar maandelijks samenkomen in kleine groepjes, zijn echte voltreffers,” vertelt Jan. “Het vertrouwen groeit, mensen durven zich kwetsbaar opstellen en delen ervaringen.”

Edupano als hefboom

In al deze uitdagingen ziet Schoolmakers in Edupano een krachtig hulpmiddel. “Het platform ondersteunt scholen in het uitbouwen van een duurzame leer- en feedbackcultuur. Het maakt het leren van leerkrachten zichtbaar én deelbaar. En dat is exact wat scholen vandaag nodig hebben om zichzelf tot échte lerende organisaties te ontwikkelen.”